BLOG

Onderstaande tekst kwam op mijn pad als metafoor voor de zorgsector. Je kunt de metafoor in mijn beleving op veel meer branches en organisaties loslaten.

De kapperszaak
Ooit begonnen als vrijwillige dorpskapper ziet de eigenaar van Giga-Mega Kapperstore De Luxe zich voor grote problemen geplaatst. De klanten staan weliswaar in steeds langere rijen voor de zaak, maar toch blijken de kosten de baten te overstijgen.

Niet helemaal vreemd als je bedenkt dat de eigenaar in de loop der jaren boven de kapperszaak een marketingteam, een gespecialiseerd onderzoekslaboratorium, een eigen modelijn, trendwatchers, ultramoderne administratie en uitgebreid managementteam aan de kapperszaak heeft toegevoegd.

Maar ja, wat nu? Na rijp beraad met het management, besluit de eigenaar, aan de voordeur, streng doch rechtvaardig, te gaan selecteren wie er wel en niet aan een knipbeurt toe is. Daarnaast stelt het management voor om enkele kappers te ontslaan, dan werken die andere maar wat harder is het idee. “Vaak staan ze toch maar een beetje met hun schaar in de lucht te knippen, ze zijn geen knip voor de neus waard”, had de Manager HEDGVHB (Haarlak En De Gevolgen Voor Het Broeikaseffect) nog geroepen. Al met al was het een gezellige vergadering, die doorliep tot in de kleine uurtjes. Ja, je houdt van je vak of niet. Een boeiende branche, die haarbranche.

Auteur: Alex Henkelman

Een waterhoofd aan de top waardoor de organisatie financieel dreigt om te vallen. Een ander effect van deze manier van organiseren en aansturen is dat je de verantwoordelijkheid en creativiteit wegneemt waar deze hoort en normaal gesproken vandaan komt.

In de media gaat het vaak over zelfsturing binnen organisaties. De meningen hierover zijn verdeeld en, een zogenaamde dialoog die hierover wordt gestart op bijvoorbeeld LinkedIn, mondt vaak uit in een discussie op basis van standpunten van voor- of tegenstanders. Jammer, want volgens mij is er niet één manier of wijze van ‘zelforganisatie’. Er kan, mede op basis van historie en aanwezig leiderschap, bij de ene organisatie iets anders nodig zijn dan bij de andere organisatie. Juist door beelden op voorhand in te vullen en vast te zetten, ontstaan er voor- en tegenstanders en geen nieuwe en andere mogelijkheden. Dit fenomeen geldt natuurlijk voor veel meer thema’s en ontwikkelingen.

Voor mij wekt de term zelfsturing een verkeerde indruk. Alsof het enkel gaat over het nemen van individuele verantwoordelijkheden en maken van persoonlijke keuzes. Als je naar zelfsturing binnen teams wilt, ben je juist veel meer afhankelijk van elkaar en valt of staat het succes hiervan met de samenwerking, het onderling vertrouwen en het (ontwikkel)vermogen van de groep als geheel.

Mede onderstaande thema’s komen bij ‘samen organiseren’ in een ander daglicht te staan:

• komen tot besluiten
• hebben van bevoegdheden
• stroomlijnen van informatie
• hanteren van conflicten
• ontwikkelen van inhoud en mensen
• toewijzen van beloningen
• aannemen (en ontslaan) van collega’s
• plannen van werkzaamheden en vrije dagen

Als je hier met elkaar geen heldere beelden bij hebt en afspraken over maakt, is ‘zelfsturing’ inderdaad gedoemd te mislukken. Het een kan niet zonder het ander. Binnen het ‘oude’ model wordt er van bovenaf bedacht, opgelegd en gefaciliteerd. Bij ‘samen organiseren’ ga je in teams met elkaar ontwikkelen, uitwerken en organiseren. Je hebt en neemt hier dan ook daadwerkelijk met elkaar de volledige verantwoordelijkheid voor. Zorg ervoor dat afspraken en verantwoordelijkheden congruent zijn. Als je met elkaar verantwoordelijk bent voor de planning en roostering, dan regel je ook de vrije dagen in onderling overleg. Hiervoor ga je dan bijvoorbeeld niet alsnog naar een ander persoon (leidinggevende).

Het kost tijd en aandacht om ‘oude’ systemen om te buigen naar iets wat beter aansluit bij de mensen en huidige tijd. Dit kun je niet kort door de bocht benaderen door het simpelweg schrappen van een aantal functies en lagen uit de organisatie.

Ik voel me bevoorrecht organisaties te helpen op dit pad met als doel een goed fundament te leggen voor de toekomst. Mijn rol hierbij is het potentieel in de organisatie aan te spreken, mezelf overbodig te maken of incidenteel als onafhankelijke (niet hiërarchische) coach aan te blijven.

In de natuur is de synergie aanwezig die we beogen in organisaties. Kijk naar zwermen vogels en bijen, ze werken intuïtief (zonder organogram) samen. De natuur wordt geleid door de intelligentie van het leven zelf. Diezelfde intelligentie is beschikbaar in vitale, harmonische menselijke relaties. Het helpt om blokkades weg te nemen die de ontsluiting van deze intelligentie in de weg staan.

Renate O’Prinsen